Kırgız Cumhuriyeti’nin Bağımsızlığının ve Kırgız – Türk Diplomatik İlişkilerinin 30. Yıl Dönümü
31 Ağustos 2021’de ülkemiz, bağımsızlığının 30. yıl dönümünü kutladı.
Bağımsızlığın 30. yıl dönümünün egemen bir devlet için tarihsel olarak kısa bir dönem olduğu açıktır. Ancak Avrasya’nın en eski halklarından biri olan Kırgızlar hakkında, M.Ö. 201 yılında tarihî belgelerde bahsedilmiştir. Bilinen tüm tarihî arşivlere göre halkımız ve ülkemiz 2300 yılı aşkın bir tarihe sahiptir.
Kırgızistan; bağımsız, laik, demokratik bir hukuk devletidir. Cumhurbaşkanı, ikinci dönem için yeniden seçilme hakkı ile 5 yıllık bir süre için halk oylamasıyla seçilir. Hâlihazırda Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sadır Caparov’dur.
Kırgız Cumhuriyeti, yaklaşık 6,6 milyon nüfusa sahip çok uluslu bir devlettir. Bunlardan Kırgızlar – %74, Özbekler – %14, Ruslar – %6, Kazaklar, Tacikler, Uygurlar ve diğer milletler ise toplamda %6 oranındadır. Ülkede, toplamda 80’den fazla milletin temsilcileri yaşamaktadır. Ülke, toplamda 199,9 km2’lik bir alana sahiptir. Başkenti Bişkek şehridir.
Kırgız Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını ilk tanıyan ülkeler; Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri, Rusya, Çin, birçok Avrupa ülkesi ve diğerleri olmuştur. 160 devletten fazlası ile diplomatik ilişkiler kurulmuştur.
Kırgız Cumhuriyeti, komşu ülkeler ile iyi komşuluk ilişkilerini sürdürmekte ve stratejik ortak, müttefik ve dost ülkelerle iş birliğini daha da geliştirmeye ilgi duymaktadır.
Bağımsızlığın ilanından bu yana Kırgızistan, uluslararası hukukun tam bir aktörü hâline geldi ve şimdi BM, AGİT, BDT, ŞİÖ, KGAÖ, AEB, İİT gibi diğer 124 uluslararası örgütün aktif üyesidir. 12 Kasım 2021 tarihinde Türk Devletleri Teşkilatı olarak yeniden adlandırılan Türk Konseyi, TÜRKSOY ve TÜRKPA çerçevesinde Türk dili konuşan kardeş ülkeler ile iş birliği, Kırgızistan için çok önemlidir.
Kırgız Cumhuriyeti’nin girişimiyle Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, dağlık bölgelerin sürdürülebilir kalkınmasının önemini vurgulamak amacıyla 2002 yılını “Uluslararası Dağlar Yılı” olarak ilan etti.
Eylül 2021 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 76. oturumunun genel görüşmesinde Cumhurbaşkanı Sayın Sadır Caparov, 2022 yılının “Dağ Bölgelerinin Sürdürülebilir Kalkınmasının Uluslararası Yılı” olarak ilan edilmesi için proje taslağını ve UNESCO’nun “dağ buzullarının izlenmesi ve araştırılmasının güçlendirilmesi” yönünde karar almasını önerdi.
12 Kasım 2021 tarihinde İstanbul’da, 8. Türk Konseyi Zirvesi sırasında Cumhurbaşkanı Sayın Sadır Caparov, Türk dünyasına ve uluslararası topluma “Orta Asya’da Barış Bölgesi” oluşturma fikrini önerdi. Ayrıca Cumhurbaşkanı Sayın Caparov, Orta Asya’nın demografik gelişmede dünyada önde olduğunu kaydederek: “Ezelden beri Atalarımız barış, uyum ve hoşgörü içinde yaşama ilkesine değer verdiler. Bölgemizi barış, kardeşlik ve iyi komşuluk bölgesi olarak görmek istiyoruz. Orta Asya halkları uzun zamandır barışı sevmiş ve birlikte yaşama ilkelerini takdir etmiştir.” ifadelerinde bulunmuştur.
30 yıl zarfında Kırgızistan, devletin gelişim sürecinde zorlu sınavlardan geçti lakin milletimizin en önemli varlığı olan bağımsızlığını muhafaza etti. Bağımsızlığının ilk günlerinden beri Kırgızistan, bölgedeki demokratik bir ülke olarak sayılır ve “Orta Asya’daki demokrasi adası” olarak bilinir. Kırgızistan, bağımsızlığını kazandığından bu yana gelişme yolunda zor dönemlerden geçti. Başarıları da kayıpları da oldu. Kırgız halkı her zaman birlik ve beraberlik içinde ortak tehdit ve zorlukların üstesinden gelebildi. Söz konusu 30 yıllık bağımsızlık dönemi içerisinde ulaşılan bazı başarıları belirtmek isterim.
5 Mayıs 1993 tarihinde Kırgız Cumhuriyeti’nin ilk Anayasası kabul edilmiştir. 10 Mayıs 1993’te ise Kırgızistan, eski Sovyetler Birliği topraklarında ilk olarak ulusal para birimi Som’u yürürlüğe sokmuştur.
1995 yılı, Manas Destanı’nın 1000. Yıl Dönümünü Kutlama Yılı olarak belirlenmiştir. Manas Destanı, dünya sözlü halk edebiyatının başyapıtları arasında özel bir yere sahiptir ve Kırgızların yaşam tarzı, gelenek ve görenekleri, zengin tarihi ve özgün dünya görüşünü anlatan efsaneler ve masalların eşsiz bir ansiklopedik koleksiyonudur. Bağımsız Kırgızistan’ın yeni tarihsel döneminde Manas Destanı; Kırgız halkının birliğinin, manevi ve kültürel açıdan ayrıca ulusal onurunun, kimliğinin canlanmasının bir sembolü hâline geldi.
1998 yılında Kırgızistan, BDT ülkeleri arasında Dünya Ticaret Örgütü’ne (WTO) katılan ilk ülke olmuştur.
Kırgızistan’ın, Türkiye ile Olan İkili İlişkileri
Kırgızistan ve Türkiye arasındaki iş birliği, Yüksek Düzeyli Stratejik İş Birliği Konseyi şeklinde ifade edilen stratejik bir statüye sahiptir. Kırgızlar ve Türkler ortak bir tarihe, dine, kültüre ve dile sahip kardeş halklardır.
Kırgız Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasında diplomatik ilişkiler 24 Aralık 1991’de kurulmuştur ve bu yıl, diplomatik ilişkilerin 30. yıl dönümü kutlanacaktır. Kırgızistan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke Türkiye olmuştur. Nisan 1992’de Bişkek’te Türkiye Büyükelçiliği ve Ekim 1992’de de Ankara’da Kırgızistan Büyükelçiliği açılmıştır.
Kırgız-Türk ilişkileri; siyasi, ticari ve ekonomik, kültürel ve insani, bilim, eğitim ve askerî-teknik alanlarda iş birliğini öngören 100’den fazla anlaşma ve protokollerden oluşan yasal bir temele dayanmaktadır. İki ülke arasındaki ilişkilerin içeriğini ve ruhunu yansıtan temel belgeler; 24 Ekim 1997 tarihli Kırgız Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasındaki Ebedî Dostluk ve İş Birliği Anlaşması, 1 Temmuz 1999 tarihli iki ülke Cumhurbaşkanları tarafından imzalanan “Türkiye ve Kırgızistan: Birlikte 21. Yüzyıla” ortak bildirisi ve 26 Nisan 2011 tarihli Kırgızistan ve Türkiye arasında Yüksek Düzeyli Stratejik İş Birliği Konseyi’nin (YDSK) Kurulmasına İlişkin Ortak Açıklama’dır.
Bağımsızlık yılları boyunca yüksek ve en yüksek düzeyde onlarca ziyaret gerçekleştirilmiştir. Bulunduğumuz yılda Kırgızistan-Türkiye ikili ilişkilerindeki en önemli olay, 9-10 Haziran 2021 tarihlerinde Kırgızistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Sadır Caparov’un Türkiye Cumhuriyeti’ne yaptığı resmî ziyarettir. Ziyaret kapsamında, Kırgızistan-Türkiye Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi’nin (YDSK) V. Toplantısı düzenlenip ikili ve çok taraflı iş birliği konularının tümü ele alınmıştır. Müzakereler sonucunda Cumhurbaşkanları Ortak Bildirisi ile yedi anlaşma ve mutabakat zaptı imzalanmıştır. Ayrıca ziyaret kapsamında iş forumu gerçekleştirilip sonucunda altı mutabakat zaptı imzalanmıştır. Bunun dışında Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Sadır Caparov ve Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan, Kırgız Cumhuriyeti’nin bağımsızlığının 30. yıl dönümüne adanmış olan fotoğraf sergisini birlikte açtılar ve Cengiz Aytmatov’un adını taşıyan IV. Uluslararası Isık-Göl Forumu’nun kapanış törenine katıldılar.
15 Temmuz 2016 tarihindeki darbe girişiminden sonra Kırgız Cumhuriyeti, ilklerden biri olarak Türkiye Cumhuriyeti iktidarına desteğini bildirdi. Kırgızistan, Türkiye’nin yasal olarak seçilmiş iktidarını desteklediğini, ayrıca demokratik ve özgür seçimlerle gelen iktidarı devirmek için askerî kuvvetlerin kullanılmasının kabul edilemez olduğunu belirtti.
Kırgızistan, bağımsızlık yılları boyunca sağladığı destek için kardeş ve dost Türkiye’ye içten minnettarlığını ifade etmekte ve iki halkın yararına Türkiye Cumhuriyeti ile stratejik ortaklık ve dostane ilişkilerin geliştirilmesine olan bağlılığını bir kez daha teyit etmektedir.
Çok taraflı iş birliği çerçevesinde en önemli formatlardan biri, Türk Dili Konuşan Ülkeler İş birliği Konseyi (Türk Konseyi) ile iş birliği içinde olmasıdır. 12 Kasım 2021 tarihinde Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Sadır Caparov ve Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan; Azerbaycan, Kazakistan, Özbekistan ve Macaristan Cumhurbaşkanları ile İstanbul’da Türk Konseyi’nin 8. Zirve Toplantısı’na katıldılar. Toplantı sonucunda aşağıdaki kararlar alındı:
Türk Konseyi, Türk Devletleri Teşkilatı’na dönüştürüldü,
2040 yılına kadar iş birliği çerçevesini oluşturan “Türk Dünyası Vizyonu-2040” belgesi kabul edildi,
Türkmenistan, Türk Konseyi’nde gözlemci statüsü kazandı.
Kırgızistan’ın, Türkiye ile Ticari ve Ekonomik İş Birliği
Kırgız-Türk ilişkilerinde ekonomik iş birliği öncelikli bir alandır. Türkiye, Kırgızistan’ın ana ticari ve yatırım ortaklarından biridir, ayrıca Kırgız Cumhuriyeti’nin dış ticaretinde özel bir yere sahiptir.
2020 yılında Kırgızistan ile Türkiye arasındaki ticaret hacmi 507,5 milyon ABD doları olup Kırgız Cumhuriyeti’nin ihracatı 91,1 milyon ABD doları, ithalatı ise 416,4 milyon ABD dolarına tekabül etmiştir.
2021 yılında pandeminin, ülkelerin ekonomisi üzerindeki olumsuz etkilerine rağmen Kırgızistan ve Türkiye arasındaki ticaret hacmi Ocak-Eylül 2021 tarihleri arasında 2020 yılı ile karşılaştırıldığında 239,5 milyon ABD dolarına yükselerek 581,4 milyon ABD doları olmuştur. 2020 yılındaki iki ülkenin yıllık ticaret hacmini (507,5 milyon dolar) çoktan aşmıştır. Kırgızistan’ın, Türkiye’ye olan ihracatı belirtilen dönemde %13,8 oranında artmış ya da bir başka deyişle 6,3 milyon ABD dolarına ulaşmıştır. Taraflar, iki ülke arasındaki ticaret hacmini 1 milyar dolara çıkarmak için çalışıyorlar.
Kırgızistan’ın Türkiye’ye ihraç ettiği başlıca ürünler: Fasulye, ceviz, pamuk ve pamuklu kumaşlar, ham post, deri ve deri ürünleri, mücevherler, metaller, bakır ve bakırdan yapılmış ürünler, alüminyum, mühimmatlar, ev eşyaları vs.
Türkiye’den ithal edilen başlıca ürünler: Hafif sanayi ürünleri, ilaç, kimyasallar, plastikler, kauçuk, makineler, gıda ve tarımsal ham maddeler, demir, demir dışı ve değerli metaller, mücevherler, ahşap ürünler, mobilya ve aksesuarları, deri ürünler vb.
Kırgız Cumhuriyeti Ulusal İstatistik Komitesi’ne göre Türkiye’den Kırgızistan’a yapılan doğrudan yatırım hacmi 2018 yılında 93,4 milyon ABD doları, 2019’da 94,5 milyon ABD doları, 2020’de ise 22,8 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. 2021 yılının ilk yarısında ise 62,06 milyon ABD dolarına kadar yükselmiş ve 2020 yılının aynı dönemi ile karşılaştırıldığında %202,44 oranında artmış ya da diğer bir deyişle 41,5 milyon ABD dolarına yükselmiştir.
Kırgızistan, yatırım alanında tarım, tekstil, madencilik, hidroelektrik, bilişim teknolojileri, hizmet, turizm ve diğer karşılıklı fayda sağlayan sektörlerde Türkiye ile ortak sanayi işletmelerinin hayata geçirilmesine ilgi duymaktadır. Örneğin hidroenerji alanında ülkemiz, hidroenerji potansiyelinin sadece %15’ini kullanmaktadır.
İki Ülke Arasındaki Ticari ve Ekonomik Bağları Güçlendirmek için Atılan Adımlar
Son iki yılda taraflar, iki ülke arasındaki ticari ve ekonomik iş birliğini geliştirmek için bir dizi faaliyet gerçekleştirmiştir. 22 Kasım 2019’da Ankara’da, 9. Kırgız-Türk Hükûmetlerarası Karma Ekonomik Komisyonu (KEK) Toplantısı, 21 Kasım 2019’da İstanbul’da, Kırgızistan ve Türkiye’den 350’den fazla girişimcinin katıldığı Kırgız-Türk İş Forumu ve iş insanlarının iki ülkeye karşılıklı ziyaretleri vb. yapıldı.
Büyükelçilik, Kırgızistan ile Türkiye arasındaki ticari ve ekonomik bağları güçlendirmek ve yatırımı artırmak amacıyla Türkiye’nin illerindeki Ticaret Odaları ve Organize Sanayi Bölgelerinin liderleri ve girişimcileri ile düzenli olarak görüşmekte ve sunumlar gerçekleştirmektedir. Sunumlarda ülkemizin yatırım potansiyeli hakkında bilgi verilmektedir.
13-14 Mayıs 2021 tarihlerinde TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu başkanlığında, büyük Türk şirketlerinin başkanlarının Kırgızistan’a ziyareti gerçekleşti. Ziyaret sırasında Türk heyeti, Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Sadır Caparov tarafından kabul edildi ve Kırgız Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu üyeleri ile görüşmeleri gerçekleşti. Yapılan görüşmelerde ortak projelerin uygulanması konusunda anlaşmaya varıldı.
10 Haziran 2021 tarihinde Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Sadır Caparov’un Türkiye Cumhuriyeti’ne resmî ziyareti çerçevesinde, iki ülkeden yüzden fazla iş insanın katılımıyla TOBB ile ortaklaşa iş forumu düzenlenip iki ülkenin iş insanları arasında B2B görüşmeleri yapıldı. Forumun sonunda altı iş birliği mutabakat zaptı imzalandı.
10 Eylül 2021 tarihinde Bişkek’te, Kırgız-Türk Hükûmetlerarası Karma Ekonomik Komisyonu’nun (KEK) 10. dönem toplantısı gerçekleşti. Toplantı sonucunda ticaret ve yatırım, sanayi, toprak altı zenginliklerin kullanımı, finans ve bankacılık, sağlık, eğitim ve bilim, kültür, enformasyon ve turizm, iş ve sosyal güvenlik, ulaşım ve iletişim, teknik yardım gibi alanlarda ikili iş birliğini geliştirmek ve genişletmek amacıyla belirli eylemleri ve tamamlama sürelerini içeren 79 maddeden oluşan Eylem Planı kabul edildi. KEK toplantısı çerçevesinde istatistik ve helal akreditasyonu, çevre, toprak altı zenginliklerin kullanımı alanlarında mutabakat zaptları imzalandı.
Ayrıca KEK toplantısı kapsamında, Kırgız Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Başkanı Ulukbek Maripov ile Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın başkanlığında iki ülkenin hükûmet temsilcilerinin ve 90’dan fazla iş insanının katıldığı Kırgız-Türk İş Forumu düzenlendi. Ardından iki ülke iş insanları arasında B2B görüşmeleri yapıldı.
Kırgızistan’daki Yatırım Potansiyeli ve İş Yapma Koşulları
Kırgızistan’da her yıl yatırımcılar için yeni elverişli koşullar yaratılmaktadır. Vergi sayısı azalmış olup KDV Vergisi %12, Kurumlar Vergisi %10 ve Gelir Vergisi %10 düzeyindedir. Yatırımcı, devletin öncelikli faaliyet türüne (ekonomi sektörüne) yatırım projeleri uygulaması durumunda, ithal edilen teknolojik ekipman gümrük vergilerinden muaf tutulacaktır. Ayrıca son zamanlarda Kırgız Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca küçük hidroelektrik ve diğer enerji santrallerinin yapımı için ithal edilen teknolojik ekipman, gümrük vergilerinden muaf tutulacaktır.
Bu bağlamda Kırgızistan’ın enerji potansiyelini etkin bir biçimde kullanmak için büyük ve küçük hidroelektrik santrallerinin yapımına yönelik projelerin hayata geçirilmesi yönünde çalışmaların aktif olarak devam ettiğini belirtmek lazım.
Büyükelçilik, Türkiye’nin iş kuruluşları ve insanları ile Kırgızistan’ın yatırım potansiyeli hakkında sunumların yapıldığı toplantılar düzenleyerek, yatırımları çekmek için devamlı çalışmaktadır. Özellikle Avrupa Birliği’nin GTS+ (Genelleştirimiş Tercihler Sistemi) programı ve Amerika Birleşik Devleri’nin GTS programı kapsamında 6000 çeşit ürünün AB pazarına, 3200 çeşit ürünün ise ABD pazarına gümrük vergisiz ihracat imkânları dâhil olmak üzere diğer bütün gerekli bilgiler sağlanmaktadır. Aynı zamanda ülkemize yatırım yapmak isteyen Türk iş adamlarının ülkemize yapacağı ziyaretler kapsamında, Kırgızistan’ın ilgili bakanlık ve daireleri ile iş çevreleri arasındaki görüşmeleri vb. konularda mümkün olan her türlü desteği sağlamaktayız.
Büyükelçiliğin web sitesinde ülkemizin yatırım ve turizm potansiyeli hakkında bilgiler hem Türkçe hem de İngilizce olarak bulunmaktadır.
Ayrıca iş koşulları bağlamında Kırgızistan’ın özel bir statü verdiği Batken bölgesi de belirtilmelidir. Kırgız mevzuatına göre bölge topraklarında özel vergi ve yatırım rejimleri uygulanacaktır. Bu bölgeye yatırım yapan girişimciler dört çeşit vergiden muaf tutulacaktır: Emlak vergisi, arazi vergisi, gelir vergisi ve satış vergisi.
İki Ülke Arasında Yatırımların Korunması ve Vergilendirme Konusunda İkili Anlaşmalar
Kırgız Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti arasında Kırgız ve Türk yatırımcılar için eşit koşullar yaratan Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmaları yürürlüktedir. Dolayısıyla Türk yatırımcılarını aktif olarak ülkemizde yatırım ve iş yapmaya davet ediyoruz. Aynı zamanda şunu da belirtmek isteriz ki bir girişimci, hukuka uygun çalışır ve zamanında vergisini öderse, o zaman hangi ülkede çalışırsa çalışsın herhangi bir sorun yaşamayacaktır.
Ayrıca Kırgızistan’da, yeni “Yatırım Kanunu” oluşturulmaktadır. Bu yeni kanun; vergi yükümlülüklerinin yerine getirilmesini basitleştirmeyi, tüm katılımcıların vergi yükümlülüklerinin yerine getirilmesi için sermaye ve işletme maliyetlerinin en aza indirilmesini, raporlamanın otomasyonu ve vergi yetkilileriyle temasın en aza indirilmesini, haksız rekabetin ortadan kaldırılması ve yerli üreticilerin korunmasını amaçlamaktadır.
Yatırımcılar için Vize Almada Muafiyetler
Kırgızistan ve Türkiye arasında 90 güne kadar vizesiz rejim uygulanmaktadır. Ancak 10 milyon Som (yaklaşık 130 bin ABD doları) tutarında yatırım yaptıklarında, yatırımcı ve aile üyelerine 3 yıllık yatırım vizesi verilmektedir.
Kırgızistan-Türkiye Kültürel ve İnsani İş Birliği
30 yıllık diplomatik ilişkilerin, kültürel ve insani iş birliği alanında birçok başarılı etkileşim örneği vardır. Bunlardan biri, sadece Türkiye ile Kırgızistan arasında değil, bölgeler arasında bir nevi eğitim köprüsü hâline gelen Kırgız-Türk “Manas” Üniversitesi’nin faaliyetleridir.
Bağımsızlık yıllarında çok sayıda Kırgız öğrenci, devlet programı dâhil olmak üzere Türk üniversitelerinde eğitim görmüştür. Şu anda Türkiye’deki üniversitelerde 1649 Kırgızistan vatandaşı, Kırgızistan’ın üniversitelerinde ise 490 Türk vatandaşı eğitim görmektedir.
Kırgızistan’ın girişimiyle 2014, 2016 ve 2018’de düzenlenen Dünya Göçebe Oyunları, ikili iş birliğini geliştirmeyi amaçlayan en önemli kültürel etkinliktir. Eylül 2018 tarihinde Kırgızistan’da, Isık-Göl’de gerçekleştirilen III. Dünya Göçebe Oyunları sırasında, bir sonraki IV. Dünya Göçebe Oyunları’nın 2020’de Türkiye’de yapılmasıyla ilgili karar alınmıştır. Dünya Göçebe Oyunları’nın, 2021 yılında Bursa ilinin İznik ilçesinde düzenlenmesi planlanmış ancak pandemi nedeniyle 2022 yılına ertelenmiştir.
Çağdaş dünyada Kırgızları dünyaca ünlü yapan iki isim; en büyük destanın kahramanı “Manas” ve yazar “Cengiz Aytmatov”dur.
Büyükelçiliğin, son yıllarda yerel yönetimlerle birlikte gerçekleştirdiği önemli faaliyetlerden biri de Ankara Keçiören Belediyesi’nde Cengiz Aytmatov’un heykelinin, yazarın adını taşıyan parka dikilmesidir. Heykelin resmî açılışı 12 Aralık 2019 tarihinde yazarın doğum gününde yapıldı.
31 Ağustos 2021 tarihinde, Kırgız Cumhuriyeti’nin bağımsızlığının 30. yıl dönümü vesilesiyle Ankara’nın Keçiören Belediyesi’nin de iştirakiyle Kent Meydanı’nda, Kırgız destanının kahramanı Manas’ın heykelinin açılış töreni yapıldı.
Heykelin açılışına; Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı idari temsilcileri, milletvekilleri, misyon şefleri, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı temsilcileri, Türkiye’nin bazı bakanlık ve daire temsilcileri, uluslararası ve kamu kuruluşları, iş insanları, medya temsilcileri ve Türkiye’de yaşayan Kırgız vatandaşları katıldı. Etkinlik kapsamında Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Sadır Caparov ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Mustafa Şentop, video mesaj yoluyla tebriklerini ilettiler.
1 Ekim 2021 tarihinde Ankara’nın Etimesgut Belediyesi’ndeki Türk Tarihi Parkı’nda, Kırgızistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1. Hükûmet Başkanı Cusup Abdırahmanov’un heykelinin açılış töreni yapıldı.
Kırgız Cumhuriyeti’nin bağımsızlığının 30. yıl dönümü vesilesiyle Büyükelçilik, Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Sadır Caparov’un Türkiye Cumhuriyeti’ne yaptığı resmî ziyaret sırasında, 9 Haziran 2021 tarihinde iki devlet Cumhurbaşkanlarının katılımıyla Türkiye Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde, 23 Haziran 2021 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanvekili ve Türk milletvekillerinin katılımıyla TBMM binasında, 6 Temmuz 2021 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Bakanlık Yönetimi ve Ankara’daki diplomatik temsilciliklerin misyon şeflerinin katılımıyla Bakanlık binasında, 23 Ağustos 2021 tarihinde Ankara Büyükşehir Belediye Başkan Yardımcısının katılımıyla Ankara’da Zafer Çarşısı Güzel Sanat Galerisi’nde, 6 Eylül 2021 tarihinde T.C. Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde bulunan Millet Kütüphanesi’nde T.C. Cumhurbaşkanının Eşi ve Kütüphane Başkanı’nın katılımıyla, 30 Eylül 2021 tarihinde Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı’nın katılımıyla TOBB binasında, 5 Kasım 2021 tarihinde Gazi Üniversitesi’nde Rektörün de katılımıyla üniversite binasında fotoğraf sergisi düzenlemiştir. Bu sergi, Ankara’nın çeşitli mekânlarında ve diğer şehirlerde 2021 yılının sonuna kadar gerçekleştirilecektir.
Büyükelçiliğin ana Faaliyetlerinden Biri, Kırgız Cumhuriyeti Vatandaşları ve Tüzel Kişilerin Hak ve Menfaatlerini Korumaktır
Büyükelçiliğin temel görevlerinden biri vatandaşlarının haklarını korumaktır. Bu alanda, iki ülke vatandaşları için 90 güne kadar vizesiz rejim ve Sosyal Güvenlik Anlaşması gibi iki ülke arasında birçok anlaşma vardır. Örneğin Sosyal Güvenlik Anlaşması’na göre yasal olarak çalışan ve sigorta primi ödeyen iki cumhuriyetin vatandaşları hem Kırgızistan’da hem de Türkiye’de emekli maaşı ve sosyal yardım alma imkânına sahiplerdir. Şu anda, bu anlaşma tam olarak yürürlüğe girip başarıyla uygulanmaktadır.
Türkiye Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün verdiği bilgilere göre son yıllarda Türkiye’de turizm sezonuna bağlı olarak 25 bine kadar Kırgızistan vatandaşı ikamet etmekte ve bunların çoğu Antalya, İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük şehirlerde bulunmaktadırlar. Şu anda yurttaşlarımız, Türkiye’nin tüm illerinde yaşamaktadırlar. Turizm sezonunda yazın Türkiye’deki Kırgızistanlıların sayısı önemli ölçüde artmakta, ancak son iki yılda koronavirüs pandemisi nedeniyle azalma eğilimi görülmektedir. Türkiye’de ikamet eden Kırgızistan vatandaşlarının kesin sayısını tespit etmek mümkün değildir. Türkiye’de ikamet eden vatandaşlarımızı dört ana kategoriye ayırabiliriz. Birinci kategoridekiler, Türk vatandaşlığını alan ve aralarında bilim adamları, doktorlar, memurlar vb. çeşitli alanda çalışanlardır. İkinci kategoridekiler; lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencileridir. Üçüncü kategoridekiler, hizmet sektöründe çalışanlar ve dördüncü kategoridekiler ise turistler, tedavi için gelenlerdir.
Pandemi sebebiyle Kırgızistan ile Türkiye arasındaki düzenli uçuşlar askıya alınmış, ancak Büyükelçiliğin ve iki ülke Hükûmetlerinin çabalarıyla 2020 yılının Mart-Ağustos ayları arasında Türk Hava Yolları ve Pegasus Hava Yolları şirketleriyle 12 uçak seferi düzenlenmiştir. Böylece Türkiye üzerinden üçüncü ülkelerden transit geçiş yapan vatandaşlarımız dâhil olmak üzere 3200’den fazla vatandaşımızın Türkiye’den Kırgızistan’a dönüşü gerçekleştirilmiştir.
2020 yılının Mart-Temmuz aylarında, Türkiye’de şehirler arası seyahat yasağından dolayı vatandaşların dönüşüne yönelik çalışmaların düzenlenmesi ekstra çaba harcanarak gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda Büyükelçilik ayrıca Kırgızistan vatandaşlarının İstanbul havalimanlarına ulaşmaları için Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve yerel yönetimlerden izin alınması konusunu da çözmüştür.
Hükûmetler ve yerel makamlar tarafından alınan önlemlerle ilgili gerekli tüm bilgiler dört dilde düzenli olarak Büyükelçiliğin resmî web sitesinde ve sosyal medya sayfalarında yayınlanmaktadır.
Son yıllarda Kırgızistan’ın sosyal, siyasi ve ekonomik hayatında ülkenin geleceğini belirleyen önemli değişiklikler meydana geldi. Kırgızistan halkı, demokratikleşme ve hukukun üstünlüğüne saygı gösterme yolunu seçti. Ekonomik, sosyal ve siyasi reformları güçlendirmek, demokratik değerleri desteklemek ve toplumdaki yolsuzluk ve suçu ortadan kaldırmak için daha yapacak önümüzde çok işimiz var. Düzenli olarak özgür ve adil seçimlerin yapılması, ülkemizin geleceği için sorumluluk almaya hazır, enerjik ve profesyonel insanları iktidara getireceğine inanıyoruz.
