Modern Dünyanın Bunalımı: Tüketim ve Çöküş

Toplumumuzda, “Elinde avucunda ne varsa tüketti.” deyimi yaygın olarak kullanılır. Tüketmek, sözcük olarak; “kullanarak, harcayarak yok etmek, sonunu getirmek, hiç kalmamasını sağlamak, hiç bırakmamak, bitirmek” anlamındadır. Tüketim ise, üretilen ve var olan malların tüketilmesi ekseninde örgütlü olarak bir araya gelen kişilerin gerçekleştirdikleri eylemi ifade eden sosyolojik bir ifadedir.

İnsan, hayatta kalabilmek ve yaşamını devam ettirebilmek için belli oranda tüketmek zorundadır. Ancak bazı zamanlarda insan, ihtiyacından fazlasını da tüketir ki işte sıkıntı yaratan da budur. Bir şeyin gereksiz yere, ihtiyaç duyulandan daha fazlası kullanılması, israf olarak nitelendirilir. İnsanın tüketimde bulunmasında temel belirleyici faktör olan ihtiyaç duygusu, sahip olunan sosyo-ekonomik koşullara göre değişir. Tüketim; zenginliğin, bireyselliğin ve popüler kültürün hâkim olduğu toplumlarda daha sık görülür.
Tüketimin ne olduğu çeşitli şekillerde açıklanabilir. Hiçbir yaşamsal sorun bir iki basit bileşenden meydana gelmiyor (Kuban, 2012: 12) ve günlük hayatımızda çevrenin, dejenere olmuş geleneklerin, binbir kaynaktan üretilen içeriği belirsiz mesajların bolluğu, bizlerin içinde bulunduğumuz durumu anlamamızı bazen zorlaştırıyor. Özellikle popüler kültürün, internet ve sosyal medyanın da hızlandırıcı etkisiyle, bazı olumsuz değerlerin süratli yayılımı kontrolsüz bir davranış değişimine yol açmaktadır. Böylesi bir ortamda ise sağlam değerlere sahip olmayan kişi ve toplumların, bulundukları yeri konumlandırmaları ve ayakta kalmaları daha da zorlaşıyor.

M.Ö. 10 binli yıllar, dünyanın her tarafından aynı dönemlerde gerçekleşmese de avcı-toplayıcı toplumlardan, tarım toplumuna geçiş dönemi olarak kabul edilir (Alpar, 2014: 16). Avcı toplumlarında insanlar, ihtiyaçları kadar avlanıyor ve tüketiyordu. Bitince tekrar topluyorlardı. Tarım toplumuna geçince, birikim de başladı. Bu aynı zamanda sınıflaşmayı da ortaya çıkardı ki manası, kiminin az kiminin ise daha çok tüketmesiydi.

Daha sonraki dönemde tarım toplumundan endüstri toplumuna, oradan da bilgi toplumuna geçiş oldu.