TÜRKİYE-KIRGIZİSTAN Eğitim Alanında İlişkileri
Türkiye, Kırgızistan’ın bağımsız olmasıyla ilişkilerine büyük bir önem vermiş ve bu çerçevede Kırgızistan’ı tanıyan ilk ülke olmuştur. 1991 yılında siyasi alanda başlayan ilişkiler, günümüze kadar her alanda gelişme fırsatına sahip olmuştur. İki ülke arasındaki ilişkilerin gelişmesi, eğitim alanındaki faaliyetlerde de büyük bir gelişme sağlamıştır.
Kırgızistan’ın, bağımsızlığını kazanmasından sonra Türkiye Cumhuriyeti ile Kırgız Cumhuriyeti arasında birçok eğitim anlaşması gerçekleştirilmiştir. İki ülke arasında 12 Temmuz 1991 tarihinde Ankara’da 1991-1993 dönemini kapsayacak kültürel, eğitsel ve bilimsel değişim protokolü imzalanmıştır. Bu protokol kapsamında Kırgız Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti, 1989-1990 yıllarını kapsayan Kültürel ve Bilimsel Değişim Programı’nın hükümlerinin geliştirilmesi ve iki ülke arasındaki kültürel ve bilimsel iş birliğinin güçlendirilmesi amacıyla 1991-1993 yılları için Kültürel, Eğitsel ve Bilimsel Değişim Protokolü üzerinde anlaşmışlardır. 3 Mart 1992 tarihinde Bişkek’te imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti’nin Millî Eğitim Bakanlığı ile Kırgız Cumhuriyeti’nin Halka Bilim Öğretme Bakanlığı Arasında İşbirliği Hakkında Protokolü”nde ise; 23 Aralık 1991 tarihinde Ankara’da imzalanan Türkiye Cumhuriyeti ile Kırgız Cumhuriyeti Arasında Dostluk ve İşbirliği ile ilgili protokole ve 12 Temmuz 1991’de Ankara’da imzalanan, Türkiye Cumhuriyeti ile Kırgız Cumhuriyeti arasında 1991-1993 yıllarında kültür, eğitim-öğretim ve bilim alanında birbirleriyle değişim yapmasıyla ilgili alınan karara atıfta bulunularak, Türkiye Cumhuriyeti ile Kırgız Cumhuriyeti’nin aralarındaki dostluk ilişkilerinin bundan sonra geliştirmenin gerekliliğine inandıkları, sosyal ve ekonomik uzmanlaşmanın bütün alanlarının daha da geliştirilmesi ve derinleştirilmesi amacıyla kararlar aldıkları belirtilmiştir.
1992 yılında başlatılan “Büyük Öğrenci Projesi” ile Türkiye ve diğer Türk toplulukları arasındaki kültürel bağları pekiştirmek amaçlanmış ve bu proje kapsamında öğrencilere burslar verilerek eğitimlerini tamamlama imkânı tanınmıştır. Bu imkânla birlikte Türkiye’de öğretim gören her bir öğrenci aynı zamanda bölge ülkeleri ile Türkiye arasında birer kültür elçisi işlevi görmüştür. Büyük Öğrenci Projesi çerçevesinde günümüze kadar 4500 Kırgız öğrencinin burs aldığı ve yaklaşık olarak 1500 öğrencinin eğitimini tamamlayarak Kırgızistan’a döndüğü belirlenmiştir. 2010 yılında Büyük Öğrenci Projesi, “Türkiye Bursları” ismi ile yeniden yapılandırılmıştır. Bu yeni projenin yönetimi Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı’na (YTB) devredilmiştir. Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) 1992 yılından itibaren her sene Türkiye Türkçesi, Türk kültürünü ve eğitim sistemini tanıtmak amacıyla seminerler düzenlemektedir. Bu faaliyetlerin haricinde Orta Asya ülkelerine okul kitapları ile eğitim araç ve gereçleri gönderilmektedir. Türkiye, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı ile 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı gibi millî etkinliklere Orta Asya ülkelerinden sürekli öğretmen ve öğrenciler davet etmektedir.
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi de iki ülke arasında eğitim alanındaki iş birliğinin pekiştirilmesi amacıyla kurulmuştur. Temelleri, 30 Eylül 1995 yılında İzmir’de atılan “Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Kurulmasına Dair Anlaşma” ile üniversitenin eğitim-öğretim dönemi 1997-1998 yılında başlamıştır. Üniversiteye Kırgızistan ve Türkiye vatandaşları başta olmak üzere diğer Türk Cumhuriyetleri ve akraba topluluklarından öğrenci kabul edilmektedir. Üniversiteye kabul, Kırgız uyruklu öğrenciler için Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavı (Manas ÖSYS) ve Kırgızistan Genel Devlet Sınavı (ORT) ile yapılmaktadır. Türkiye vatandaşlarının kabulü ise, T.C. Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından gerçekleştirilen sınav sonuçlarına göre yapılmaktadır.
Üniversite eğitiminin ücretsiz olması ve aynı zamanda eğitim sırasında öğrencilere çeşitli burslarla destek verilmesi de, üniversitenin eğitim alanında en büyük önceliğinin öğrenciler olduğunu göstermektedir. Üniversite bünyesinde 6138 öğrenci eğitim görmektedir. Mezun olan öğrenciler Kırgızistan’ın önemli kurumlarında çalışarak, ülkelerinin geleceğe daha emin adım atmaları için destek vermektedirler. Mezun öğrenciler 43 ülkede çalışarak ülkelerini ve üniversitemizi temsil etmektedirler.
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, eğitim faaliyetlerinin başladığı 1997-1998 yılından günümüze kadar çok sayıda uluslararası niteliğe sahip akademisyene ev sahipliği yapmıştır. Bu çerçevede üniversite kriterleri arasında iki ülke arasında köprü olabilecek akademisyenlerin seçilmesi ve akademisyenlerin vereceği katkının sadece üniversite bünyesinde kalmayarak Kırgızistan’ın tamamını kapsayıcı şekilde olması öncelikli alanlardan biri olmuştur. Üniversite bünyesinde, uluslararası alanda en fazla yayın yapan ve atıf alan akademisyenler ile birlikte uluslararası ve ulusal projeler yapmış akademisyenler de bulunmaktadır. Avrupa Birliği, Horizon ve TÜBİTAK projeleri, üniversitenin uluslararasılaşması için büyük öneme sahiptir. Bu amaçla, 2021 yılında üniversite bünyesinde 30’a yakın ulusal ve uluslararası proje gerçekleştirilmiş ve gerçekleştirilmeye devam edilmektedir.
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, uluslararasılaşma hedefleri çerçevesinde 101 tanesi Türkiye’deki üniversiteler ve 30 tanesi de Kırgızistan’daki üniversiteler olmak üzere toplamda 220’den fazla üniversite ile iş birliği anlaşmasına sahiptir. Aktif olarak devam eden bu iş birlikleri çerçevesinde Kırgızistan’da eğitim alanında faaliyetler gerçekleştirilerek, Türkiye ile Kırgızistan arasındaki ilişkilerin geliştirilmesine yönelik çalışmalara destek verilmektedir.
Bunun dışında öğrenci değişim programları çerçevesinde öğrencilerin Türkiye’de veya farklı üniversitelerde eğitim görmeleri amaçlanmıştır. Mevlânâ, Erasmus+ ve Orhun Değişim Programı ile öğrencilerin farklı kültürleri ve eğitim şekillerini görmeleri hedeflenerek, ülkelerine hizmet etmeleri amaçlanmıştır. Ayrıca Orhun Değişim Programı, Türk Konseyi Türk Üniversiteler Birliği tarafından 2021-2022 eğitim dönemi için Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi’ne verilerek, üniversitenin gerek Türkiye-Kırgızistan ilişkilerine gerekse de Türk dünyasına olan katkısı bir anlamda perçinlenmiştir.
Türkiye’nin Kırgızistan’a olan eğitim yatırımları sadece üniversite ile sınırlı kalmamıştır. 3 Mart 1993 yılında Kırgızistan’ın Bişkek şehrinde Türk-Kırgız Anadolu Kız Meslek Lisesi açılmıştır. Lisenin resmî sitesinde eğitim süreci hakkında bilgiler şu şekilde verilmektedir: “Öğrenciler, 8. sınıfı başarıyla bitiren adaylardan seçme sınavıyla alınmaktadır. Eğitim süresi, hazırlık sınıfı dâhil 4 yıldır (Türkçe ve İngilizce). Hazırlık sınıfından sonra öğrenciler iki bölüme ayrılmaktadır. 1992 yılından itibaren Giyim ve Üretim Teknolojileri Alanı Kadın Terziliği dalı ve 2006 yılından itibaren Bilişim Teknolojileri Alanı, Web Tasarımı ve Programcılığı dalında lisemizde Türkçe, Kırgızca, Rusça ve İngilizce dillerinde eğitim verilmektedir.”
Türk Cumhuriyetlerinde faaliyet gösteren Kardeş Okul Projesi kapsamında Kırgızistan’daki 13 okul Türkiye’nin 13 okulu ile eşleştirilmiştir. “Türk Kültürünü ve Millî Eğitim Sistemini Tanıtma” konusu üzerine düzenlenmiş seminerler, Kırgızistan uyruklu öğretmen ve yöneticilerine hizmet vermiştir.
Günümüzde Kırgızistan’da MEB tarafından açılan 1 Ana Sınıfı, 1 İlkokul, 1 Ortaokul, 1 İmam Hatip Ortaokulu, 1 Anadolu Lisesi, 1 Anadolu Kız Meslek Lisesi ve 1 Türkiye Türkçesi Eğitim Öğretim Merkezi bulunmaktadır. TÖMER, aynı zamanda Bişkek dışındaki Oş, Celalabad ve Karakol şehirlerinin yanı sıra Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı’nca (TİKA) ülkenin prestijli üniversitelerinde kurulan Türk Dili ve Kültür Merkezleri’nde Türkçe öğretmektedir.
